Oaxaca de Juárez to kulinarna i kulturalna stolica Meksyku. To kolorowe miasto ma do zaoferowania wszystko, co w tym kraju najlepsze. Kolorowa postkolonialna zabudowa, cudowne mercados bogate w lokalne rękodzieło i produkty spożywcze, street-art w pełnej krasie, cudowni gościnni ludzie i niesamowita kuchnia – to tylko niektóre z aspektów, dla których warto odwiedzić ten stan. O tamtejszej gastronomii napisałem Wam już we wpisie: Gdzie zjeść w Oaxaca? Jednakże dzisiaj pragnę Was zabrać na małą wycieczkę krajoznawczą. 🙂
Oaxaca jest bez wątpienia najbardziej różnorodnym stanem w Meksyku. Zamieszkuje tutaj 16 grup etnicznych, mówiących w swoich lokalnych językach, m.in. Zapotekowie i Mistekowie, którzy po dziś dzień pielęgnują swoje zwyczaje. Cały stan jest bardzo górzysty i 80% powierzchni pokrywają pasma górskie. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo. To właśnie tutaj uprawia się agawę, kukurydzę, mango, awokado, czy kawę. Poza tym króluje regionalne rękodzieło – stan słynie z ceramiki, dywanów i produktów skórzanych. Obecnie coraz bardziej stawia się na turystykę, szczególnie że Oaxaca jest bogata w liczne archeologiczne wykopaliska po indiańskich cywilizacjach.
To, co najbardziej zachwyciło mnie w Oaxaca to niewielka ilość turystów. O ile w Mieście Meksyk i na Jukatanie raczej można liczyć na ich nadmiar, to w tym stanie zupełnie tego nie czuć. Dzięki temu miasto zachowało swoją autentyczność i unikalne tradycje, niespotykane nigdzie indziej. Tutaj nie ma turystycznych wodotrysków i tak naprawdę dla niewtajemniczonych nie ma tu zbyt wiele do zobaczenia. Z pozoru Oaxaca wydaje się miastem jak każde inne. Spokojnie płynie tutaj życie, nikt się nigdzie nie spieszy, a mieszkańcy są zajęci pielęgnowaniem swoich tradycji, które z przyjemnością pokazują przyjezdnym. Miejsce to przypomina mi nieco niewielkie włoskie miasteczka i prawdę mówiąc, gdyby nie lokalny folklor i hiszpański język na ulicach, można byłoby pomyśleć, że jesteśmy w Italii.
Mimo raczej niewielkiej popularności Oaxaca naprawdę zachwyca. Jej stolica jest przepiękna, czysta i zadbana, a lokalne atrakcje, jak Centro Histórico, pobliskie Monte Albán, Mitla, Hierve el Agua, czy Teotitlán del Valle są naprawdę warte odwiedzenia. Mnie osobiście poza zachwycającą architekturą najbardziej pochłonęła tamtejsza kuchnia, ale o tym już pisałem. 😉 Jedyne, czego żałuję to fakt, że na zwiedzanie zaplanowaliśmy tylko 3 dni, więc nie wszystko udało nam się zobaczyć. Uważam, że można z powodzeniem spędzić tutaj tydzień i zupełnie się nie nudzić. Dlatego, jeśli planujecie wycieczkę do Oaxaca, to koniecznie weźcie to pod uwagę. 😉
Jak dojechać do Oaxaca z Miasta Meksyk?
Najłatwiej z terminala TAPO (Terminal de Autobuses de Pasajeros de Oriente), gdzie siatka połączeń do Oaxaca jest najbogatsza. Podróż zajmuje 7-8 godzin, a bilet w jedną stronę kosztuje 600-800 peso. Dystans 500 km można pokonać również szybciej samolotem, co również polecam, bo lot zajmuje raptem godzinę, a lokalnymi liniami lotniczymi koszt jest podobny. Jednakże minusem może być tu fakt, że większość tanich lotów krajowych odlatuje z nowego lotniska AIFA (Aeropuerto Internacional Felipe Ángeles) położonego 40 km od centrum.
Co zobaczyć w Oaxaca?
Centro Histórico de Oaxaca de Juárez
Będąc w Oaxaca, najważniejszym punktem wycieczki jest oczywiście stare miasto (Centro Histórico). To właśnie tutaj znajdują się przepiękne postkolonialne zabytki. Niska jednopiętrowa zabudowa pomalowana na intensywne kolory z mnóstwem murali na ścianach zachwyca na każdym kroku. Nie brakuje tu też urodziwych kościołów, jak chociażby Templo de Santo Domingo de Guzmán, Templo de San Matías Jalatlaco, czy Basílica de Nuestra Señora de la Soledad. Oaxaca warto zwiedzać niespiesznie, gubiąc się w uliczkach i podziwiając różne zakamarki miasta.
Jardín Etnobotánico de Oaxaca
Jardín Etnobotánico de Oaxaca, czyli miejscowy ogród botaniczny to chyba najpiękniejsze miejsce w całym mieście. Można tutaj zobaczyć setki żywych gatunków roślin, z których wszystkie pochodzą wyłącznie ze stanu Oaxaca. Ogród powstał w 1998 roku na miejscu wcześniejszego sadu, znajdującego się przy klasztorze Santo Domingo, zbudowanego na przełomie XVI i XVII wieku i od tego czasu zbiera endemiczne gatunki roślin. Przestrzeń ta służyła wcześniej jako koszary od połowy XIX wieku do 1994 roku i była zajmowana przez akademiki i obiekty wojskowe. W czasach kolonialnych miał inne zastosowania związane z życiem klasztoru, o czym świadczą pozostałości, które zostały odrestaurowane wewnątrz Ogrodu: kanały nawadniające, stawy, wapienniki, czy brukowana droga dla wozów dostarczających żywność i paliwo. Roślinność tutaj jest naprawdę niezwykła i warto zobaczyć wszystkie okazy na żywo.
Wizytę w ogrodzie botanicznym Jardín Etnobotánico de Oaxaca należy z wyprzedzeniem zaplanować. Ilość osób mogąca odwiedzić ogród jest ściśle ograniczona, a zwiedzać można wyłącznie z przewodnikiem. Wizyty odbywają się średnio 3-4 razy w ciągu dnia. Zwiedzanie trwa około godziny, a bilet wstępu kosztuje $50. Więcej informacji znajdziecie na ich stronie.
*
Jardín Etnobotánico de Oaxaca || Reforma Sur s/n, Ruta Independiencia, Centro, Oaxaca de Juárez
godziny otwarcia: pn-so 10:00-15:30
Mercado 20 de Noviembre i Mercado Benito Juárez
Niedaleko Centro Histórico de Oaxaca de Juárez możemy znaleźć dwa wspaniałe targi: Mercado 20 de Noviembre i Mercado Benito Juárez, znajdujące się obok siebie. Ten pierwszy słynie ze stoisk, na których gotuje się lokalne jedzenie. Można tutaj na miejscu skosztować wielu potraw typowych dla stanu Oaxaca, m.in. tlayudas, empanadas, dań w sosie mole, grillowanego mięsa, lokalnego pieczywa i wiele innych. Na Mercado 20 de Noviembre można usiąść przy jednym z wielu kramów i spróbować lokalnej kuchni. Vis-à-vis znajduje się również drugi targ – Mercado Benito Juárez, słynący z rękodzieła, pamiątek i produktów spożywczych, które można zabrać ze sobą. Znajdziemy tutaj między innymi: suszone chili, gotowe sosy mole, mezcal, sery quesillo, czekoladę, zioła, mięso, ryby i różne salsy. Jest również kilka stoisk z jedzeniem, m.in. z popularnymi napojami jak tejate i agua fresca. Oba targi uważam, że są punktem obowiązkowym podczas zwiedzania miasta.
*
Mercado 20 de Noviembre || 20 de Noviembre 512, Centro, Oaxaca de Juárez
godziny otwarcia: pn-so 07:00-19:00
Mercado Benito Juárez || Las Casas S/N, Centro, Oaxaca de Juárez
godziny otwarcia: pn-so 07:00-21:00
Monte Albán
Monte Albán to jedno z najciekawszych stanowisk archeologicznych w Meksyku i największe po Teotihuacán, znajdujące się w stanie Oaxaca. Powstało prawdopodobnie w 500 r. p.n.e. jako centrum kultury Olmeków, później przejęte przez Zapoteków, a na końcu Misteków. Współczesna nazwa Monte Albán została nadana przez konkwistadorów i nawiązuje do gór Albańskich we Włoszech. Dawniej miejsce nazywano Górą Jaguara (Oselotepek w nahuatl, Dani Beedxe w zapotec oraz Yukú Kuììn w mixtec).
O Monte Albán po dziś dzień niewiele wiadomo i tylko w 10% odkryto to miejsce. Znajdują się tutaj grobowce, najstarsze hieroglify w Mezoameryce oraz malowidła ścienne zwane danzantes, przedstawiające tancerzy w nietypowych pozach. Archeologowie nie są w stenie wyjaśnić również, dlaczego wybrano to miejsce do zbudowania tych budowli, położone na płaskowyżu, bez źródeł wody i z materiałem budulcowym znajdującym się w dalekiej dolinie. Dodatkowo Monte Albán zostało porzucone przez Zapoteków w niewyjaśnionych okolicznościach, którzy przenieśli się do pobliskiej Mitli. Na pewno warto się tutaj wybrać i zobaczyć ruiny na własne oczy.
Jak dojechać do Monte Albán?
Najłatwiej i najszybciej autobusem, który wyjeżdża spod Hotel Rivera del Ángel na calle Francisco Javier Mina 518 i dojeżdża prawie na wzgórze. Bilety można zakupić w hotelu. Koszt $70 w obie strony. Cena biletu do Zona Arqueológica de Monte Albán to $85. Na zwiedzanie warto poświęcić 2-3 godziny.
Mezcal El Rey de Matatlán
O mezcalu pisałem Wam już we wpisie: Co każdy foodie musi zjeść w Meksyku? To najpopularniejszy meksykański trunek. Zapewne każdy z Was zna jego najbardziej znaną odmianę, czyli tequilę. Oba alkohole destyluje się z agawy – świętej rośliny Azteków. Będąc w stanie Oaxaca warto odwiedzić jedno z miejsc, które specjalizuje się w jego produkcji. Jednym z nich jest El Rey de Matatlán, w którym ten trunek powstaje tradycyjnymi metodami od 1980 roku. Chociaż sama rodzina Santiago Mateo, która założyła to miejsce, specjalizuje się w produkcji mezcalu od 1950 roku.
Wizyta w El Rey de Matatlán jest w pełni darmowa. Na miejscu można poprosić o przewodnika z językiem hiszpańskim lub angielskim, który opowie dokładnie o procesie powstawania mezcalu, a na koniec zaprosi na jego degustację. Oczywiście po oprowadzeniu warto kupić, chociaż buteleczkę na pamiątkę w ramach podziękowania. Ceny mezcalu są tutaj niewygórowane, więc zdecydowanie warto. 😉 Więcej o El Rey de Matatlán przeczytacie we wpisie: Jak produkuje się mezcal?
Jak dojechać do El Rey de Matatlán?
Najłatwiej z dworca Central de Abastos z Oaxaca przy pomocy colectivo (transportem publicznym w cenie $12). Autobus dojeżdża na skrzyżowanie (Crucero de Teotitlán del Valle) przy samym El Rey de Matatlán. Można również dojechać taksówką z centrum miasta.
*
Mezcal El Rey de Matatlán || Km. 26.5 Crucero de Teotitlán del Valle, Carretera Internacional, Tlacolula de Matamoros
godziny otwarcia: codziennie 10:00-18:00
Teotitlán del Valle
Teotitlán del Valle to malutkie miasteczko albo raczej wioska nieopodal stolicy stanu Oaxaca. Założone w 1465 roku przez Zapoteków jako Xaquija, co można przetłumaczyć jako „u podnóża góry”. Po dziś dzień jest to jedno z niewielu miejsc, które zachowało tamtejsze zwyczaje, kulturę oraz język. Teotitlán del Valle słynie przede wszystkim z lokalnego rękodzieła i tkania dywanów w tradycyjny sposób. Tkactwo w tym regionie było znane od co najmniej 500 r. p.n.e. Wykorzystuje się to tego celu wełnę, barwioną wyłącznie naturalnymi metodami (m.in. koszenilą) oraz krosna zwane laadi. Dywany zawierają tradycyjne dla kultury Zapoteków oraz Misteków wzory i są naprawdę przepiękne. Na prośbę mieszkańców nie robiłem im zdjęć, chociaż udało mi się pokazać jedną pracownię i kilka ich dzieł w Dulizun Café. Poza lokalnym rękodziełem warto tutaj również spróbować miejscowych potraw, jak tlayudas i memelas, z których to miasteczko słynie.
Jak dojechać do Teotitlán del Valle?
Najłatwiej z dworca Central de Abastos z Oaxaca przy pomocy colectivo (transportem publicznym w cenie $12). Autobus dojeżdża na skrzyżowanie (Crucero de Teotitlán del Valle) z Avenida Benito Juárez, skąd można zabrać się do samej wioski tuk-tukiem za $10. Ewentualnie można również taksówką z centrum Oaxaca.